Avond van de bestuurskunde over maatschappelijke akkoorden– een kijkje achter de schermen van de polderpolitiek

Op de Avond van de bestuurskunde opende hoogleraar Katrien Termeer met: “maatschappelijke akkoorden; betekenisvol besturen voor taaie vraagstukken, juist nu”. Termeer stelde dat akkoorden een manier zijn om de complexiteit van hedendaagse problemen effectief aan te kunnen pakken. Volgens haar begint het met een ambitie die mensen raakt en inspireert. In het proces is ook ‘gepassioneerde nederigheid nodig’: met passie werken aan een gezamenlijk eindresultaat met genoeg nederigheid om elkaar een succesje te gunnen. Ook wanneer er geen akkoord wordt bereikt – denk aan het ‘landbouwakkoord’- wordt er in het proces er naartoe wel veel bereikt, bijvoorbeeld in het verbeteren van onderlinge verhoudingen.

In het panelgesprek dat volgde met Wouter Koolmees (voormalig minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid), Stan Kaatee (DG Werk bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) en Jan-Willem Beaujean (waarnemend DG Volkshuisvesting en Bouwen bij BZK) werd al snel duidelijk dat werken aan een akkoord alleen werkt als je de uitkomst niet hebt vastgelegd; als je bereid bent om te luisteren naar de ander en diens ideeën over te nemen. Ook de verschillen in ervaring werden duidelijk, zo was er bij het pensioenakkoord veel draagvlak dat er iets moest veranderen, bij het landbouwakkoord was dat anders. Een van de discussiepunten was de vraag of akkoorden de democratische legitimiteit vergroten of niet. Alle drie de panelleden stelden dat de Tweede Kamer weldegelijk wordt betrokken bij akkoorden: “ze zitten er bovenop, maar veelal achter de schermen”. Tegelijkertijd erkenden de drie sprekers ook dat er juist ook vanuit de politiek ruimte nodig is om te kunnen werken aan een akkoord. Nog goede les: kroketten om 3 uur ’s nachts kunnen wonderen doen voor een akkoord!