Op dinsdag 8 november vindt onder begeleiding van de hoogleraren Van der Steen (NSOB en EUR) en Loorbach (DRIFT/EUR) de tweede bijeenkomst (Be)stuurskunde in de Energietransitie plaats. Het gesprek zal afgetrapt worden door 3 korte keynotes die inzoomen op de beleidsmatige, ruimtelijke en energiesysteem uitdagingen waar we voor staan. Focus in deze tweede sessie ligt op de vraag of de Energietransitie is gebaat bij meer incrementele of meer radicale sturing.
Locatie voor dit gesprek is de Keilezaal, tijdens de Architectuur Biennale Rotterdam. Deze editie ‘ITS ABOUT TIME’ verkent de rol van architectuur en ontwerp in transities en vindt plaats in de Ferro dome. In de Keilezaal is de gekoppelde tentoonstelling FUTURE GENERATION waar studenten van opleidingen bouwkunde en architectuur hun visies op transitie tonen (zie ook https://www.architecturebiennalerotterdam2022.nl/nl).
Om 17.00 start onder begeleiding van een van de curatoren, Derk Loorbach, een bezoek aan de tentoonstelling waarna we naar de Keilezaal gaan en er iets te eten is. De sessie zelf vindt plaats van 18.30-20.30 uur
Van A naar B via B – de energietransitie in tussenland
De energietransitie is in volle gang. Dat leidt deels dat optimistische geluiden, bijvoorbeeld over plannen van de RES-en die de ‘targets’ overstijgen en over duurzaam opgewekte energie die in prijs veel sneller daalt dan verwacht. Het zorgt ook voor zorgen; zo worstelen de netbeheerders met de enorme vraag naar aansluitingen voor bijvoorbeeld grootschalige batterijen, de elektrificatie van de industrie, laadpalen, woonwijken en is het balanceren van vraag en aanbod vanwege het meer dynamische karakter een grote uitdaging. En in tijdens van energiecrisis, staat ook meteen de discussie op scherp of de transitie eerlijk is, of het niet te snel gaat en of het wel écht nodig is. Zo is de weg van A naar B zeker ingezet. De energietransitie bevindt zich wat dat betreft in tussenland: weg van A, nog niet in B. En wat B precies inhoudt is ook nog niet duidelijk. Er wordt anders gewerkt, maar op welke manier dat andere werkt is nog niet uitgekristalliseerd.
De energietransitie bevindt zich ook op een tweede manier in tussenland: aanpak van de energietransitie vereist samenspel tussen allerlei maatschappelijke en bestuurlijke gremia, inwoners en bedrijven. In bestuurlijke termen gaat dat om inter-bestuurlijke verhoudingen, die vanuit de maatschappelijke opgave van de energietransitie door elkaar komen te lopen. Er zijn grote interdependenties, vaak is er overlap in bevoegdheden en soms vallen er juist gaten. Met daarbij steeds ook de vraag wie nu eigenlijk regie voert en of die coördinatie in de praktijk ook erkend en gevolgd wordt. Zo is er een Minister van Klimaat & Energie, maar is tegelijkertijd volstrekt duidelijk dat de energietransitie zich ver buiten zijn bestuurlijke portefeuille en jurisdictie voltrekt. Hoe liggen die verhoudingen in de praktijk en hoe worden de vaak pragmatisch ingegeven keuzes politiek en democratisch verantwoord? Meer maatschappelijke gezien gaat het er ook over wie mogen meedoen, meepraten, meebeslissen, meeprofiteren. Ook dat is tussenland: de energietransitie vereist inzet tussen de partijen, buiten de bestaande kaders, maar wel met de behoefte en noodzaak om bepaalde basiswaarden en garanties op peil te houden.
Tenslotte gaat energietransitie ook letterlijk over tussenland; er is al veel gesproken over het ruimtebeslag van duurzame energieopwekking, maar inmiddels zien we die in de praktijk ook steeds meer écht terug. Het ruimtebeslag van A migreert of transformeert langzaamaan naar het ruimtebeslag dat past bij B. Onderweg leren en voelen we wat dat betekent en hoe dat op een goede manier kan plaatsvinden: wat is de ruimte van B en hoe wordt die vergeven en bestemd? Wie bepaalt en op welke manier? Welke toepassingen horen daarbij? Komen de krachten van B daarin voldoende aan het woord en hoe krijgen de waarden en belangen die daarbij in het geding zijn de juiste invulling? Hoe voelt de transitieruimte zich als tussenruimte?
En steeds speelt hier ook de vraag: is tussenland een tijdelijke ruimte, de weg van A naar B. Of is tussen in zekere mate niet het nieuwe B? Is tussen tijdelijk (onderweg naar B), of is het de nieuwe toestand (is het B)?
Over deze vragen over de transitie in tussenland gaan we op het volgende VB State of Science event in gesprek. We doen dat in de tussenruimte die de Architectuur Biennale Rotterdam biedt; een plaats waar transitie wordt gemaakt en waar het tussen vorm en invulling krijgt. We voeren hier het gesprek met deskundigen die vanuit eigen expertise en ervaring reflecteert op het bewegen in en door het tussenland.
Geert Teisman deelt zijn inzichten over het besturen in tussenland, en de orde/wanorde die daarin mogelijk en nodig is.
Gerrie Fenten reflecteert op de ruimtelijke aspecten van tussenland, en de keuzes en opties die daarin voorliggen.
Kristal Lammers deelt haar ervaringen met een programma dat bewust het tussenland in navigeert en in elke volgende stap oog heeft voor wat er nodig is om dieper het tussenland in te bewegen én om daar op enig moment ook goed uit te komen, of goed te landen.
Het gesprek wordt (in)geleid door Derk Loorbach en Martijn van der Steen, die ook tussentijdse reflecties verzorgen.
Deelnemers in de zaal bevinden zich tussen de sprekers en mengen zich ondertussen in het gesprek.
Tijdens het gesprek maakt een kunstenaar een visueel verslag van het gesprek, zodat we het tussen wellicht ook visueel kunnen vatten.
Aanmelden? De toegang is gratis, aanmelden kan via info@bestuurskunde.nl.