In memoriam Jan van der Dussen

door | 25 apr 2020 | Nieuws, Persoonsberichten

Op en van de penning, met oog voor de publieke zaak

Jan van der Dussen met Jan Schaefer

Op 1 april jongstleden is prof. dr. J.W. (Jan) van der Dussen op negentigjarige leeftijd overleden. ‘Tot het laatste moment is hij sterk, veerkrachtig en vol humor geweest’, aldus zijn nabestaanden in de overlijdensadvertentie (NRC, 4 april 2020).

Jan van der Dussen was jarenlang, van het begin jaren tachtig tot halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw penningmeester van de Vereniging voor Bestuurskunde. Tijdens zijn bestuurslidmaatschap maakte de vereniging een bloeiperiode door. Er vonden tal van congressen en symposia plaats over actuele onderwerpen. Jan had nogal eens een aandeel in de organisatie daarvan, met anderen. Het waren ook de jaren van de Overleggroep Bestuurskundig Onderzoek en de vereniging ging het tijdschrift Bestuurskunde uitgeven. De vereniging kreeg steeds meer leden. In die periode werd ook de Kring Limburg van de VB opgericht, een van de vroege voorbeelden van regionale verbinding tussen theorie en praktijk. Jan had daarin vanzelfsprekend een aandeel, want hij woonde in Zuid-Limburg.

Wegens zijn vele verdiensten voor de vereniging werd Jan van der Dussen in 1995 Lid van Verdienste van de vereniging.

Voor Jan van der Dussen penningmeester was van de VB doorliep hij een lange loopbaan in het openbaar bestuur. Vaak waren zijn werkzaamheden gerelateerd aan ‘penningen’. Zo was hij directeur Fipuli (Financiën publiekrechtelijke lichamen) en plaatsvervangend directeur-generaal Rijksbegroting op het ministerie van Financiën. Daarna werd hij hoofddirecteur van het ABP en jarenlang voorzitter van de Raad voor de gemeentefinanciën, een gezaghebbend adviesorgaan voor regering en parlement. Van der Dussen was onder meer ook lid van de fameuze Commissie Hoofdstructuur Rijksdienst (de commissie-Vonhoff) en voorzitter van de COBA, een organisatie ter bevordering van de beleidsanalyse in de rijksdienst.

Jan was daarnaast bijzonder hoogleraar Openbare financiën der lagere overheden aan de Universiteit van Tilburg. Hij gaf tal van gastcolleges aan andere universiteiten. Begrijpelijk want zijn expertise was niet overal in de staf aanwezig. Jan reisde daarvoor vanuit zijn woonplaats het hele land door en noemde zichzelf een ‘reizende module’. Omdat Jan overal kwam, de wetenschapswereld en de praktijk kende, en ook onafhankelijk was, was hij bij uitstek geschikt als lid van een visitatiecommissie ter beoordeling van universitaire opleidingen bestuurskunde. Hij werd dan ook prompt lid van een van de eerste visitatiecommissies.

Wegens al zijn publieke verdiensten werd Jan van der Dussen benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlands Leeuw. Een markante ridder waar de Vereniging voor Bestuurskunde trots op kan zijn.

Jan wist uit al zijn contacten in politiek-bestuurlijk Nederland vele bijzondere anekdotes te vertellen. Helaas heeft hij die nooit op schrift gesteld. Herinneringen zijn er ook in de vereniging zelf. Als een echte

penningmeester was hij zeer op de penningen. De administratie was keurig geordend in ordners en af en toe in schoenendozen (ook daarin kun je ordenen). Leden die te laat waren met hun contributiebetaling kregen van hem een persoonlijke betalingsherinnering: vriendelijk maar ook streng van toonzetting. Dat hielp.

Jan was ook een groot kenner en verzamelaar van penningen en munten. Dat bracht hem er medio jaren tachtig toe om de in 1977 door de VB ingestelde G.A. van Poelje Jaarprijs voor beste bestuurskundige publicatie, die bestond uit een geldprijs van 1000 gulden, te doen vergezellen van een penning. Het VB-bestuur vond dat een prima idee, en Jan stelde daarop een commissie in:

‘Omdat ik munten verzamel, goede relaties heb met het Koninklijk Penningkabinet te Leiden en veel penningverzamelaars ken en weet dat bij de beoordeling een grote club voor de medailleur alleen maar ellende geeft en ook een kwalitatief minder aantrekkelijke penning, stelde ik voor om een commissie in te stellen van één persoon, namelijk ik. Het bestuur stemde daarmee in.’

Dat schreef Jan mij toen ik hem voor de geschiedschrijving van de VB in 1998 vroeg naar de achtergrond van de G.A. van Poelje Jaarprijspenning.

Het citaat tekent het karakter van Jan. Zeer betrokken en met grote kennis van zaken die hem na aan het hart lagen, maar tegelijkertijd solistisch en een tikkeltje eigengereid. In het geval van de G.A. van Poelje Jaarprijspenning leidde dat tot een mooi resultaat: een door Marianne Letterie ontworpen en vervaardigde penning met daarop een weergave van het kruid bitter-zoet: de dubbele smaak die G.A. van Poelje overhield na zijn ontslag vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen hij na uitzetting uit zijn ambt door de Duitsers, teruggekeerd was als secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. De betrokken minister, G. van der Leeuw, vond Van Poelje te eigengereid en ouderwets om vorm te geven aan zijn hervormingsvoorstellen. Tegelijkertijd benoemde de regering G.A. Van Poelje tot lid van de Raad van State. Bitter en zoet tezamen.

Jan Van der Dussen was iemand die met veel inzet de VB gediend heeft. Hij was heel loyaal en meewerkend naar degenen die zich inspanden om de vereniging vooruit te stuwen, maar ook wel een beetje ‘ouderwets’. Het was nog niet de tijd van de PC, smartphone, twitter en blogs. Jan was een gewaardeerde man in een voor hem geschikt tijdvak. Daarom werd hij op 6 april 1995 op de Algemene Ledenvergadering terecht, onder luid applaus, benoemd tot Lid van Verdienste van de vereniging. Met het overlijden van Jan van der Dussen verliest de vereniging een markante persoonlijkheid.

Pieter de Jong
oud-secretaris en Lid van Verdienste van de Vereniging voor Bestuurskunde, met dank aan Arno Korsten, oud-bestuurslid en eveneens Lid van Verdienste van de Vereniging voor Bestuurskunde

s2Member®