Wicked problemen en nieuwe oplossingen: dialoog tussen onderzoekers en samenleving

Tamara Metze, Associate Professor, Tilburgse school voor politiek en bestuur

Complexe problemen, zogenaamde wicked problems zijn ongestructureerd. Er is geen maatschappelijke en geen wetenschappelijke consensus over de aard en oorzaak van het probleem. Daardoor is het bijna niet mogelijk om tot een eenduidige en objectieve probleemdefinitie te komen. Hierdoor wordt de expert ongewild ook een speler in het politieke spel. Voor- en tegenstanders in maatschappelijke controversen, denk aan de vluchtelingenproblematiek of de energietransitie, gebruiken kennis strategisch. Dit betekent dat wetenschappers zich moeten bezinnen op hun rol bij het onderzoeken van dit soort problemen, maar ook dat politici en beleidsmakers de rol van expertise moeten heroverwegen.

Kennissystemen moeten meer adaptief worden door in ieder geval de grote onzekerheden en risico’s die zijn verbonden aan dit soort ‘wicked’ problems te erkennen. Vanuit die invalshoek is een aanvullende vorm van kennisproductie nodig: een die probleemgericht is, kennis en oplossing met elkaar verbindt en transdisciplinair is, dat wil zeggen dat grenzen tussen wetenschappelijke disciplines vervagen en niet-wetenschappers bij kennisproductie worden betrokken.

Dr. Tamara Metze is als associate professor verbonden aan de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur.  Haar onderzoek en onderwijs gaan met name over de interpretatie van controversiële maatschappelijke problemen, zoals schaliegas, de ‘gasbevingen’ in Groningen, complexe planologische vraagstukken en vernieuwingen op het gebied van de jeugdzorg. Dit soort kennisintensieve problemen vereisen naast disciplinair onderzoek, andersoortige vormen van kennisproductie en samenwerking tussen allerlei soorten actoren. Metze is vooral geïnteresseerd in de mogelijkheden en moeilijkheden bij dit soort innovatieve vormen van samenwerking. Zij bestudeert deze samenwerking niet alleen maar ontwerpt ook settings waarin het mogelijk is om op andere manieren problemen te definiëren en oplossingsrichtingen te verkennen, bijvoorbeeld via serious gaming, scenario’s en lerende netwerken.