De economische crisis die rond 2008 losbarstte heeft ervoor gezorgd dat veel publieke organisaties moeten bezuinigen. Vaak zorgt de implementatie van bezuinigingen ook voor veranderingen binnen de organisatie, bijvoorbeeld om te zorgen dat het werk efficiënter en goedkoper gedaan kan worden. Dit soort bezuinigingen hebben ook gevolgen voor medewerkers. Binnen het bestuurskundig onderzoek is er daarom steeds meer aandacht voor het welzijn van medewerkers in tijden van bezuinigen.

In twee artikelen uit het Verenigd Koninkrijk wordt stilgestaan bij de ervaringen van medewerkers met door bezuinigingen gedreven organisatieveranderingen. Uit de studie “Feeling the Squeeze: Public Employees’ Experiences of Cutback-and Innovation-Related Organizational Changes Following a National Announcement of Budget Reductions” blijkt dat door bezuiniging gedreven verandering vaak niet op dezelfde steun onder medewerkers kan rekenen als verandering met innovatie als motief. Daarnaast blijkt uit deze studie en uit de studie “Doing more with less? Employee reactions to psychological contract breach via target similarity or spillover during public sector organizational change” dat ook het welzijn van medewerkers gevolgen ondervindt van de bezuinigingen. Zo zijn zij minder bevlogen en wordt het zogenoemde “psychologisch contract” aangetast, wat kan leiden tot gevoelens van angst en onzekerheid, bijvoorbeeld omdat iemand’s baan op de toch staat.

Een vraag die onbeantwoord bleef, is wat managers kunnen doen om bezuinigingen te verzachten. De Nederlandse bestuurskundigen Brenda Vermeeren en Joris van der Voet hebben hiernaar gekeken. Zij vertrekken vanuit de aanname dat het niet alleen uitmaakt wat er gaat veranderen maar ook hoe veranderingen worden doorgevoerd. Vaak is er ruimte voor publiek managers om dit proces op een eigen manier in te richten en kunnen zij dus tijdens de implementatie van bezuinigingen ook rekening houden met het welzijn van medewerkers. Een survey onder 6,066 respondenten bekijkt welke invloed bezuinigingen hebben op betrokkenheid van medewerkers bij de organisatie en hun bevlogenheid. Daarnaast wordt gekeken naar de rol van managers.

De resultaten laten zien dat managers een belangrijke rol kunnen spelen in het verzachten van de effecten van bezuinigingen voor hun medewerkers. Belangrijke acties die publieke managers kunnen ondernemen zijn bijvoorbeeld het geven van individuele aandacht aan werknemers en op die manier hun zorgen serieus nemen. Zeker voor de betrokkenheid bij de organisatie is individuele aandacht een belangrijk actiepunt voor managers. Daarnaast kunnen zij zorgen voor transparante communicatie over de veranderingen en participatie van medewerkers in het veranderingsproces. Met dit soort acties kunnen de gevolgen van bezuinigingen voor personeelswelzijn wellicht worden verzacht, wat zowel individu als organisatie ten goede komt.

De recent verschenen “ombuigingsbijbel” van het Ministerie van Financiën belooft weinig goeds voor de Rijksoverheid wat betreft bezuinigingen, omdat er opnieuw grote taakstellingen worden voorgesteld op het overheidsapparaat. Hoewel vervelend, is het de taak voor publieke managers om ook binnen zulke lastige omstandigheden goed te blijven kijken naar het welzijn van hun medewerkers.

Besproken onderzoeken:

Conway, N., Kiefer, T., Hartley, J., & Briner, R. B. (2014). Doing more with less? Employee reactions to psychological contract breach via target similarity or spillover during public sector organizational change. British Journal of Management, 25, 737-754. https://doi:10.1111/1467-8551

Kiefer, T., Hartley, J., Conway, N., & Briner, R. B. (2015). Feeling the Squeeze: Public Employees’ Experiences of Cutback-and Innovation-Related Organizational Changes Following a National Announcement of Budget Reductions. Journal of Public Administration Research and Theory, 25(4), 1279–1305. https://doi.org/10.1093/jopart/muu042

Van der Voet, J., & Vermeeren, B. (2016). Change Management in Hard Times: Can Change Management Mitigate the Negative Relationship Between Cutbacks and the Organizational Commitment and Work Engagement of Public Sector Employees? The American Review of Public Administration. https://doi.org/10.1177/0275074015625828